تفاوت اعتماد به نفس و عزت نفس چیست؟

تفاوت اعتماد به نفس و عزت نفس چیست؟ اگر این سؤال را از خود و یا از دیگران بپرسید، احتمال اینکه به جواب درستی برسید خیلی کم است چرا که بسیاری از افراد این دو مفهوم را هم‌معنی دانسته و حتی به جای یکدیگر به کار می‌برند.

اما دو مفهوم عزت نفس و اعتماد به نفس با یکدیگر تفاوت زیادی دارند؛ عزت نفس به زبان ساده باور و اعتقادی است که شخص درباره ارزشِ کلیِ خود دارد، در صورتی که اعتماد به نفس میزان باور یک شخص به توانایی‌های خود می‌باشد.

در این مقاله از سایت راز چهار فصل قصد داریم به بررسی مفهوم تفاوت اعتماد به نفس و عزت نفس با یکدیگر بپردازیم؛ با ما همراه باشید.

عزت نفس چیست؟

عزت نفس یا احترام به نفس (به انگلیسی SELF-STEEM) یکی از مفاهیم با اهمیت علم روان‌شناسی است که نقش مهم و کلیدی در سلامت روان و کیفیت زندگی انسان ایفا می‌کند.

عزت نفس تا امروز یک معنای یکسان و پذیرفته شده از جانب تمامی متخصصان نداشته و تعاریف مختلفی از آن ارائه شده است؛ در اینجا به ساده‌ترین و عامیانه‌ترین تعریف از عزت نفس اشاره می‌کنیم:

عزت نفس، ایمان داشتنِ فرد به ارزشِ کلی خودش است.

به این ترتیب عزت نفس ربطی به توانمندی‌ها، مهارت‌ها، تجربیات و دستاوردهای شخص ندارد و تنها میزان اعتقادی است که انسان به ارزش‌ها و شخصیت خودش دارد. افراد دارای عزت نفس بالا، خودشان را دوست دارند و معتقدند حتی اگر تا به حال دستاوردی نداشته‌اند و بارها شکست خورده‌اند، هنوز ارزشمند هستند.

این افراد پس از هر شکست، به جای ناامید شدن و اعتراف به ناتوانی و خود تحقیری، به دنبال دلیل شکست می‌گردند و تلاش می‌کنند از اشتباهات درس گرفته و به هدف‌شان برسند.
ویژگی بارز افراد دارای عزت نفس بالا این است که دائما به دنبال شناسایی و رفع اختلالات و نقص‌های شخصیت خود هستند.

برای  افزایش اعتماد به نفس و عزت نفس خود در زندگی پیشنهاد می‌کنیم در دوره پاکسازی کوانتومی مقدماتی شرکت کنید.

اعتماد به نفس چیست؟

اعتماد به نفس یا خودباوری (به انگلیسی SELF-CONFIDENCE) یکی دیگر از ویژگی‌های روانی است که تاثیر بسزایی در زندگی شخص دارد؛ تعریف اعتماد به نفس را می‌توان اینطور بیان کرد:

اعتماد به نفس، باوری است که انسان به توانایی‌های خود دارد.

هر انسانی بر اساس استعدادهای ذاتی، تجربیات و همچنین مهارت‌های اکتسابی در طول زندگی‌اش، از توانایی‌هایی برخوردار است؛ بر اساس تعریف ذکر شده در بالا، اعتماد به نفس باور و اعتقادی است که شخص به این توانایی ها دارد.

بیایید مثال‌هایی از افراد دارای اعتماد به نفس بالا ببینیم تا بهتر این مفهوم را درک کنیم:

• من اعتماد به نفس بالایی در رانندگی دارم (باور به توانایی رانندگی کردن)؛
• من در آواز خواندن از اعتماد به نفس بالایی برخوردارم (باور به توانایی آواز خواندن)؛
• من در ترکیب مواد غذایی و طبخ غذاهای جدید عالی هستم (باور به توانایی در آشپزی کردن)؛
• من در نوشتن مقاله به اندازه کافی به مطالب علمی تسلط دارم (باور به توانایی مقاله نویسی و تسلط به مطالب علمی).

همه این مثال‌ها دارای یک وجه اشتراک هستند: باور به توانایی

به طور کلی اشخاص را از جنبه اعتماد به نفس می‌توان به چهار دسته زیر تقسیم کرد:

1. افرادی که توانایی ندارند و باور به توانایی هم ندارند.
2. افرادی که توانایی دارند ولی باور به توانایی ندارند.
3. افرادی که توانایی ندارند ولی باور به توانایی دارند (این افراد دارای اعتماد به نفس کاذب هستند).
4. افرادی که توانایی دارند و باور به توانایی هم دارند (این افراد از اعتماد به نفس بالا برخوردارند).

در تکمیل دسته‌بندی فوق، شاید خالی از لطف نباشد که در اینجا به یکی از اشعار زیبا و معروف فارسی اشاره کنیم:

آن کس که بداند و بداند                         که بداند اسب خرد از گنبد گردون بجهاند
آن کس که بداند و نداند                         که بداند آگاه نمایید که بس خفته نماند
آن کس که نداند و بداندکه نداند               لنگان خرک خویش به منزل برساند
آن کس که نداند و نداند که نداند              در جهل مرکب ابدالدهر بماند

در این شعر، بیت اول بیانگر فردی است که توانایی دارد و بر توانایی خود واقف است، این فرد اعتماد به نفس بالایی دارد.

بیت دوم این شعر مشخصات فردی است که توانایی دارد اما توانایی خود را باور ندارد و در نتیجه اعتماد به نفس پایینی دارد.

بیت سوم نیز بیانگر ویژگی فردی است که توانایی ندارد و از عدم توانایی خود آگاه است؛ این فرد در صورت داشتن عزت نفس، به دنبال افزایش توانایی‌های خود می‌رود.

و در نهایت بیت چهارم این شعر فردی است که توانایی ندارد اما باور دارد که توانمند است؛ این افراد دارای اعتماد به نفس کاذب هستند.

برای راهنمایی بیشتر دوره رایگان معجره تبسم را مشاهده کنید.

اعتماد به نفس و عزت نفس چه تفاوتی با یکدیگر دارند؟

تا اینجا مفهوم عزت نفس و اعتماد به نفس را یاد گرفتیم و متوجه شدیم که عزت نفس یک دید و اعتقاد کلی است که انسان برای شخصیت خود قائل است و اعتماد به نفس میزان باوری است که یک شخص به توانایی‌های خود دارد؛ حال به صورت دقیق تر به مقایسه، بررسی تفاوت‌ها و همچنین رابطه این دو مفهوم با یکدیگر خواهیم پرداخت.

دید عزت نفس کلی است، دید اعتماد به نفس وابسته به موضوع خاص

تفاوت اعتماد به نفس و عزت نفس چیست؟ شاید مهمترین تفاوت عزت نفس و اعتماد به نفس این باشد که بر خلاف عزت نفس، اعتماد به نفس یک ویژگی کلی در مورد انسان نیست و ممکن است انسان در یک مهارت خاص مثل ورزش فوتبال از توانایی بالا و در نتیجه آن، از اعتماد به نفس بالایی برخوردار باشد، اما در موضوع دیگری مثل موسیقی، توانایی و اعتماد به نفس نداشته باشد.

عزت نفس بالا می‌تواند به اعتماد به نفس بالا منجر شود

شاید بتوان گفت دوست داشتنِ خود (به انگلیسی Self-love)، نقطه شروع توسعه فردی است چرا که فرد ابتدا باید خود را دوست داشته باشد تا به دنبال رشد و رفع نواقصش برود؛ از طرفی شخصی که دارای عزت نفس بالایی است، خودش را دوست دارد و به خود احترام (SELF-RESPECT) می‌گذارد.

بنابراین می‌توان اینطور نتیجه گرفت عزت نفس بالا به عنوان نیروی محرکه، شخص را به تلاش برای رشد در جنبه‌های مختلف زندگی از جمله مهارت‌های تخصصی و مهارت‌های فردی ترغیب می‌کند. نتیجه رشد انسان در جنبه‌های فردی و تخصصی، افزایش اعتماد به نفس خواهد بود.

برای یادگیری بیشتر مقاله: مثبت اندیشی چیست؟ راهکار، فواید و تکنیک مثبت اندیشی را نیز مطالعه کنید.

آیا برخورداری از اعتماد به نفس بالا بدون عزت نفس هم ممکن است؟

نکته‌ای که در مسیر شناسایی تفاوت عزت نفس و اعتماد به نفس، لازم است به آن توجه داشته باشیم این است که یک شخص می‌تواند عزت نفس پایینی داشته باشد و در عین حال از اعتماد به نفس بالایی هم برخوردار باشد؛ این موضوع را با یک مثال بیان می‌کنیم.

فردی را در نظر بگیرید که مهارت بالایی در باز کردن قفل گاوصندوق‌ها دارد و از این توانایی آگاه بوده و به آن باور دارد؛ این شخص از اعتماد به نفس بالایی در باز کردن قفل برخوردار است اما به دلیل عدم برخورداری از عزت نفس بالا، از مهارت خود به شکل نادرست و برای دزدی استفاده می‌کند.

شخص دیگری را در نظر بگیرید که مهارت و اعتماد به نفس بالایی در هدف گیری و تیراندازی با اسلحه دارد؛ این فرد در صورتی که عزت نفس پایینی داشته باشد، ممکن است جذب گروهک‌های تروریستی شود و در ازای پول، دست به کشتار انسان‌های بی گناه بزند؛ ولی همین فرد در صورتی که عزت نفس بالایی داشته باشد، تن به کاری که نفسش را آلوده کند نداده و از مهارت خودش در جهت حفظ امنیت استفاده می‌کند.

مثال دیگر نیز اشخاصی هستند که در عین توانمندی‌هایی که دارند، به دلیل عزت نفس پایین و رنج بردن از ناراحتی‌های روانی مثل افسردگی و اضطراب دست به خودکشی می‌زنند.

مثال‌های بسیار زیادی را می‌توان از این گونه اشخاص ذکر کرد؛ احتمالا متوجه شدید که اعتماد به نفس بالا در فقدان عزت نفس، گاهی می‌تواند خطرناک باشد و به نفس انسان نیز آسیب برساند.

برای داشتن شادی بیشتر در زندگی مقاله هورمون شادی چیست؟ راهکارهای افزایش هورمون شادی را بخوانید.

اعتماد به نفس بالا، بدون عزت نفس بالا، رضایت به همراه ندارد

حتما در اطرافتان افرادی را سراغ دارید که از لحاظ دارایی، درآمد، خانواده، توانایی و مهارت، وضعیت خیلی خوبی دارند و به صورت کلی از اعتماد به نفس بالایی برخوردارند، اما وقتی با این افراد صحبت می‌کنید متوجه می‌شوید از زندگی خود رضایت ندارند؛ به عنوان مثال افرادی را می‌شناسیم که شغل ایده‌آل ما را دارند و درآمد ماهیانه چند برابر ما کسب می‌کنند اما در صحبت‌های خود همیشه ابراز نارضایتی می‌کنند.

این افراد دقیقا کسانی هستند که اعتماد به نفس بالایی دارند اما به جنبه دیگر یعنی عزت نفس توجهی نداشته‌اند؛ باید به این نکته توجه داشت، دستاوردهایی که انسان‌ها کسب می‌کنند، باید منجر به احساس رضایت از خود شود؛ در غیر این صورت این دستاورد ارزشی برای انسان ندارد.

جمع‌بندی

یاد گرفتیم اعتماد به نفس و عزت نفس دو مفهوم اساسی در علم روان‌شناسی هستند که با وجود تشابه اسمی، با یکدیگر تفاوت دارند؛ عزت نفس به معنی اعتقاد شخص به ارزش‌های کلی خود است و اعتماد به نفس به معنی باور شخص به توانایی های خود می‌باشد.

در این مقاله به بررسی این دو مفهوم پرداختیم و در ادامه نیز یاد گرفتیم تفاوت عزت نفس و اعتماد به نفس چیست. عزت نفس و اعتماد به نفس هر دو در کنار هم باعث رشد و پیشرفت انسان می‌شوند اما لازم است توجه کنیم که اعتماد به نفس بالا بدون عزت نفس، ممکن است برای نفس انسان زیان آور باشد.

از اینکه تا انتهای این مقاله همراه راز چهار فصل بودید از شما ممنونیم؛ چنانچه نظر، پیشنهاد و یا سوالی در رابطه با این مقاله دارید، در قسمت نظرات با ما در میان بگذارید.

منبع: https://my.uq.edu.au/information-and-services/student-support/health-and-wellbeing/self-help-resources/self-esteem-and-self-confidence